طراحی سیستم مدیریت بحران در شهرستان قائم شهر با استفاده از روش تفکر سیستمی

چکیده مـدیریت بـحران شهری یـکی از زیر مجموعه های اصلی مدیریت شهری است ، که میزان مـوثر بودن آن در منطقه و ارتباط مناسب آن با بعد مـلی میتوان درجـه موفقیت شهر را در جهت مقابله با حـوادث و بحران ها مشخص نـماید . بـرخی کشورها با توجه به مـنابع و امـکانات خود و بـا اتـکا به بـرنامه ریزی های موثر در این زمینه به موفقیت هایی در زمینه مدیریت موثر بحران ها دست یافته اند و بعضی دیگر هنوز با چالشها و کاستی هایی مواجه می باشند. بررسی های کشورهای موفق در زمین? مدیریت بحران نشان می دهـد که ؛ معمولا چهار دسته عـوامل را در برنامه ریزی های مـدیریت بـحران در سطح منطقه ای و مـلی در نظر گرفته انـد ، کـه شامل ؛ ساختار – برنامه ریزی – اطلاعات و در نهایت امـر بعد مشارکت های عمومی در مدیریت بحران است . کشورهای در حال توسعه نیز اکثرا سعی می نمایند تا در جهت ارتقای چهار بعد یاد شده اقدام نموده تا بتوانند با طراحی و بکار گیری سیستمی مناسب برای مدیریت بحران های پیش آمده اقدام نمایند . بـراساس مـطالعات ، یـکی از ضعف های اصلی در این کشورها نبود دیـدگاه سیستمی در زمینه طراحی مدل مـدیریت بـحران و بعضـا چشم پوشی از ارتبـاط این چهار عامـل با یکـدیگر می باشد، که لزوم در نظر گرفتن آنها ضروری است . این پژوهش در قسمت مطالعات نظری ضمن بررسی ابعاد و ویژگی های چـهار دسته از عـوامل فوق الذکر ، نحوه تـعاملات بین آنها را با استفـاده از روش « تفکر سیستمی systems thinking» و مدلسازی با استفاده از نـرم افزار (vensim) براسـاس شرایط کشورهای توسعه یافته و درحـال توسعه انجام داده است ، که منتج به طراحی مدل مفهومی تحقیق گشته است . در قسمت بعدی ، محقق شرایط شهرستان قائم شهر را براساس این مدل مفهومی و نیز براساس مصاحبه با کارشناسان مربوط به مدیریت بحران در سطح منطقه و ملی مورد ارزیابی قرار داده و در نهایت با آنالیز کیفی این مصاحبه ها براساس روش آنالیز موضوعی (theme analysis) ، نسبت به طراحی سیستم مدیریت بحران موثر و کارآمد برای شهرستان قائم شهر انجام شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که شهرستان یاد شده در سطح محلی و در قسمت ارتباط با سطح ملی براساس عوامل چهار گانه ؛ ساختار – برنامه ریزی – اطلاعات و مشـارکت عمومی با کاستی هایی روبـرو می باشد . نتایج تحقیق نشان می دهد، هرکدام از این چهار عوامل باید بصورتی ارتقاء یابد و نیز به صورتی با هم در ارتباط باشند که تا بتواند سیستم مدیریت بحران موثر و کارا را تعریف نمایند . نتایج حاکی از آن است کـه ، وضعیت مـوجود در شهرستان بـا بسیاری از شهرهـای مـوجود در کشورهـای در حال توسعه مشابهت داشته ولی عواملی مانند ؛ فرهنگ تفاوتها را نمایان می سازد.